رویداد «هوش مصنوعی و فرهنگ کتابخوانی» با رونمایی از محصول «لیبنو» شرکت یکم‌سافت و حضور جمعی از نویسندگان، مترجمان و فعالان حوزه تکنولوژی و فناوری برگزار شد.
در این نشست عبدالحسین آذرنگ نویسنده و پژوهشگر و از پیشگامان حوزه نشر تاکید کرد: «هوش مصنوعی» به زودی انقلاب و تغییری بزرگ در حوزه انتشار کتاب ایجاد خواهد کرد.
او تاکید کرد: ایجاد تغییر در ماهیت حوزه نویسندگی، ترجمه و نشر کتاب با ورود فناوری هوش مصنوعی قطعی و غیرقابل انکاراست به همین دلیل که در نامه‌ای به اتحادیه ناشران نسبت به عقب افتادن از موج این تغییرات هشدار داده و تاکید کرده‌ام در صورت بی‌توجهی به فناوری هوش مصنوعی با ورشکستگی بزرگی در حوزه انتشارات مواجه خواهیم بود.
این نویسنده و پژوهشگر با تاکید بر اینکه «کتابخوانی» در کشور ما به عنوان یک ضرورت و امر حیاتی جا نیفتاده است گفت: اگر کتابخوانی هم مانند سایر حوزه‌های حیاتی مثل خوردن، پوشیدن و .. به عنوان امری ضروری نهادینه شده بود امروز با بحرن کتاب‌نخوانی در سطوح مختلف جامعه به ویژه نسل جوان مواجه نبودیم .
آذرنگ ادامه داد: در جهان از پیدایش خط، صنعت چاپ، کامپیوتر و هوش مصنوعی به عنوان ۴ انقلاب بزرگ در زندگی بشر یاد می‌شود که متاسفانه کشور ما به جز اتقلاب خظ که در حوزه تمدنی ما بسیار ریشه‌دار است به همراه بسیاری از کشورهای جهان سوم در سایر انقلاب‌ها نقشی نداشته و صرفا مصرف‌کننده است.
او همچنین به ضعف نظام آموزشی و تک متنی بودن آن اشاره کرد و گفت: متاسفانه «کتابخوانی» در نظام آموزشی ما مبحث‌محور نیست و مخاطبان آن با متن‌هایی تک بعدی و از پیش طراحی شده، مواجه‌اند که همین امر، وجه حیاتی و ضروری آن را کم‌رنگ کرده است.
این نویسنده و پژوهشگر با بیان اینکه موج فناوری و هوش مصنوعی به تغییر ماهیت بازیگران حوزه نشر و تولید کتاب منجر خواهد شد گفت: ممکن است در آینده نزدیک و با تولید و ترجمه انبوه آثار توسط هوش مصنوعی، شاهد تغییر ماهیت مترجمین به ناظران حوزه ترجمه باشیم که این امر دور از ذهن نیست.
آذرنگ، محصولات و ابزارهای فناورانه مبتنی بر هوش مصنوعی مثل اپلیکیشن‌ها کتابخوانی، کتابهای صوتی ، کتابهای الکترونیکی و .. را نمونه‌هایی از تغییر ماهیت سنتی انتشارات و کتاب دانست.
کاوه میرعباسی مترجم و نویسنده نیز در سخنانی با تاکید بر اینکه« خواندن» ضرورت است گفت: من فکر می‌کنم هوش مصنوعی در زمینه روح معنوی کتاب و ارتباط حسی و ادراکی آن با مخاطب هنوز به توسعه و تکامل نرسیده و ممکن است نتواند به این جایگاه دست پیدا کند.
محسن دامادی هم در سخنانی ورود فناوری و هوش مصنوعی به عرصه کتاب و نشر را ابتکاری شگرف و راهی ناگزیر دانست و گفت: معتقدم هوش مصنوعی هنوز نوزادی است که نتوانسته به برخی از جنبه‌های معنوی و ادراکی حوزه مکتوب نزدیک شود اما این اتفاق قطعا در آینده نزدیک رخ می‌دهد.
او ادامه داد: هوش مصنوعی شاید بتواند در حوزه ترجمه جایگزین انسان شود اما قطعا در حوزه «شعر» راه درازی در پیش خواهد داشت چنانکه در حال حاضر صرفا یک محصول تک بعدی است.
کاربرد هوش مصنوعی در محتوای فارسی
داود کیانی‌زاده، مدیرعامل شرکت یکم‌سافت نیز در این نشست خبری با معرفی «لیبنو» به عنوان هوش مصنوعی در پلتفرم کتابخوانی(Libra) گفت: «لیبنو» (Libknow) یک دستیار هوش مصنوعی است که نه‌تنها به پرسش‌های مخاطب از دل کتاب پاسخ می‌دهد؛ بلکه با تحلیل متن، خدماتی چون خلاصه‌سازی، جست‌وجوی مفهومی و ارائه محتوای هدفمند را نیز مطابق علایق شخص فراهم می‌سازد.
کیانی‌زاده گفت: لیبرا، فقط یک ابزار خواندن نیست؛ بلکه همراهی هوشمند برای کتابخوانی است. در این پلتفزم برای کاربرانی که زمان کافی برای مطالعه کامل کتاب ندارند، امکان دریافت خلاصه‌های دقیق و مفید آن فراهم شده است. همچنین ابزارهای هوش مصنوعی تعبیه‌شده در لیبرا، امکان مقایسه، تحلیل و استخراج اطلاعات از متن را مانند پلتفرم‌های پیشرفته جهانی فراهم می‌کند.
او اشاره کرد: در نسخه جدید لیبرا، سرویس تبدیل متن به گفتار (TTS) نیز اضافه شده تا تجربه‌ای فراگیرتر برای کاربران فراهم شود. علاوه بر آن با الگویی مشابه پلتفرم لیبنو، قابلیت پرسش از متن و دریافت پاسخ دقیق از محتوای کتاب فعال شده است، این موضوع باعث می‌شود به پرسش مخاطبان بدون دخالت نظر شخصی و قضاوت، پاسخ داده شود. کیانی‌زاده گفت: این ویژگی هوش مصنوعی ما به درک و یادگیری عمیق‌تری نیاز دارد بتواند مفاهیم انسانی در کتاب‌ها را از یکدیگر متمایز کند. ما در یک مسیر درازمدت قرار داریم؛ مسیری که نیازمند نگاهی بین‌رشته‌ای است. دغدغه‌ای که از دل فرهنگ می‌آید و راه‌حل آن نیز تنها در ترکیب فناوری، انسان، و شناخت زیست‌بوم فرهنگی معنا پیدا می‌کند.
داوود کیانی‌زاده درباره چالش‌ها و فرصت‌های هوش مصنوعی در صنعت ترجمه و نشر، توضیح داد: ما در مجموعه یکم‌سافت تمرکز زیادی بر زبان فارسی داریم و از این رو، سرویس ترجمه از زبان‌های دیگر به فارسی جزو اهداف ما قرار دارد که در لیبرا آن را توسعه خواهیم داد. هر چند در حال حاضر در کشور، زیرساخت‌های لازم برای توسعه هوش مصنوعی در این حوزه به طور کامل فراهم نیست و ما مجبوریم از همکاری با دانشگاه‌های خارجی بهره می‌بریم تا بتوانیم از منابع علمی و تحقیقاتی آنها استفاده کنیم.
او همچنین بر چالش‌های استفاده از هوش مصنوعی در ترجمه زبان فارسی تاکید کرد و افزود: در حالی که سرویس‌های ترجمه خوبی در دنیا وجود دارد، زبان فارسی هنوز در اولویت سرویس‌های هوش مصنوعی قرار نگرفته؛ بنابراین ما باید برای حفظ و توسعه این زبان خودمان تلاش کنیم. ابزارهایی که برای زبان‌های دیگر توسعه داده می‌شوند، نباید تنها به زبان‌های بین‌المللی محدود شوند؛ بلکه باید برای زبان فارسی هم کاربرد داشته باشند.
کیانی‌زاده در مورد چالش گویش‌های مختلف زبان فارسی برای این محصول گفت: در این موضوع برای متونی که حتی به گویش‌های دیگر موجود است یا اگر قرار باشد متن کتاب به گویش خاصی از زبان فارسی خوانده شود؛ نیاز به داده‌های گسترده‌ای داریم که در حال جمع‌آوری آنها هستیم. علاوه‌بر آن حضور متخصصان ادبی و فنی در آن گویش و زبان‌ها به روند تسریع و بهبود عملکرد ما در دانستن اصطلاحات و دانش آن حوزه کمک می‌کند.
